Unutma! Farkında Olduğun Kadar Güçlüsün – 11 Teknolojik Gelişmeler Tehdit mi Fırsat mı?
Akıl almaz bir hızla gelişen teknolojik aletler kelimenin tam manasıyla başımızı döndürmüş vaziyette. Öyle ki bir kısmımız henüz elimizdeki teknolojik aygıtın tüm işlevlerini anla/ya/madan ve kullanmadan, piyasaya sürülen yeni modeline nasıl sahip olacağımızın derdine düşüyoruz. Özellikle de iletişim teknolojisi alanında geliştirilip piyasaya sunulan bilgisayarlar, tabletler, akıllı telefonlar vb. teknolojik aletler işlevlerinden bağımsız, markalarına göre kimliğimizin bir parçası haline geldiler. O marka değil de bir başkası olsa sanki yaşamsal bir kayba uğrayacağımız güdüsü bir kısmımızı yiyip bitiriyor. Bu durumun hastalıklı bir durum olduğunu söylemek için psikolog ya da psikiyatrist olmaya gerek yok.
Teknolojik aygıtların internetle birlikte kullanımının çağımız insanının yaşamına ciddi kolaylıklar getirdiği bir vakıa. Bankacılık işlemlerinin şubeye, birçok kamu hizmetinin ilgili kuruma gitmeden sanal ortamdan yapılabilmesi; öğretim faaliyetlerinin, kimi mesleklerin bulunulan yerden gerçekleştirilmesi; dünyanın herhangi bir noktasıyla ekonomik ve ticari bağlantı kurulabilmesi; çok merkezli akademik araştırma ve etkinliklere fırsat oluşturması teknolojik gelişmelerin sağladığı yararlardan sadece bir kaçı.[1] Bu olanaklar insana, daha öncesiyle karşılaştırıldığında ciddi düzeyde zaman ve kaynak tasarrufu sağlamaktadır. Örneğin akademik bir etkinliğe (Sempozyum, konferans vb.) araştırmacılar bulundukları ülkeden sanal olarak katılıp tebliğlerini sunarak veya bir şahıs ya da şirket uğraş alanı ile ilgili dünyanın herhangi bir yerinde aynı işi yapan kişi ve kuruluşlarla sanal ortamda ticari bağlantı kurarak zaman ve maliyetten kazanım elde edebilmektedir.
Teknolojik gelişmelerin yararları kadar zararları da var. Kullanımlarındaki bilinçsizlik ve ölçüsüzlük insana düşünemediği boyutlarda zararlar verebilmektedir. Olumsuz kullanımlar günümüzde, sigara, alkol, uyuşturucu bağımlılığı benzeri, belki de daha zararlı ve adına ‘Teknoloji Bağımlılığı’ denilen kendi içerisinde farklı türleri bulunan (Nomofobi, Fomo, Netlesfobi, Siber Aylaklık, WhatsAppitis/Klavye Hastalığı, Hikikomori Fenomeni, Ego Sörfü/Self Googling, Video Paylaşım Narsizmi vd.)[2] bir hastalık doğurmuştur. Bu bağımlılığa yakalanmış çocuk ve gençlerde düşünce süreçlerinde bozulma, sosyal gelişimlerinde gerilik, özgüven düşüklüğü, yüksek sosyal kaygı düzeyi ve saldırganlık eğilimi gibi zararlar tespit edilmiştir. Ayrıca sosyal ağları sınırsız kullanan ve internet ortamındaki sanal oyunlara bağımlı olan gençlerin giderek yalnızlaştıkları, yüz yüze ilişki kurmakta zorlandıkları, zihinsel fonksiyonlarında bozulmalar olduğu ve dikkat eksikliği ile hiperaktivite gibi psikiyatrik rahatsızlıklara yakalandıkları gözlenmiştir.[3]
Gençler, ömrünüzü içerisinde geçireceğiniz 21. yüzyılın teknolojinin son sürat gelişeceği bir zaman aralığı olacağının farkındasınızdır umarım. Bu gelişmelerden kendinizi soyutlamanız mümkün değil, gerekmiyor da. Ancak hali hazırdaki ve gelişecek teknolojilere hızla uyum sağlamanız; yararlarına açık, zararlarına karşı ise son derece duyarlı olmanız gerekmektedir. Bu konuda başta ebeveynler olmak üzere resmî ve sivil kuruluşların, gençlerde teknolojinin ölçülü ve bilinçli kullanımını sağlayacak teknoloji okuryazarlığı farkındalığı için ellerinden gelen gayretin azamisini göstermeleri ertelenmesi mümkün olmayan bir sorumluluktur.
Demem o ki teknolojik aletler tek başına ne zararlıdır, ne de yararlı. Kullananın, kullanımdaki ölçülülüğü ve bilinç düzeyi teknolojik aygıtların kullanımını fırsata dönüştürürken aksi durum tehdide dönüştürmektedir. Hiç şüpheniz olmasın bu durum gelecekte de böyle olacaktır, bilginize ve dikkatinize arz olunur…
[1] Teknolojinin yararlarını daha ayrıntılı görmek için bakınız Merve Nur Cengiz, 26.12.2019, “Teknolojinin Yararları Nelerdir?” , https://www.iienstitu.com/blog/teknolojinin-yararlari-nelerdir, Erişim Tarihi:10.06.2023
[2] Bu ve diğer teknolojik bağımlılık türlerinin ne anlama geldikleri için bakınız Kamer Kalip, Meltem Çöl, 2020, “Teknolojiyle Bağlantılı Yeni Davranışsal Bozukluklar”, ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, Cilt 5,Sayı 2, s.318-333.
[3] Teknolojinin zararları konusunda Nörolog Serdar Dağ’ın “Teknolojinin Zararları” başlıklı sorulu cevaplı çalışmasını inceleyebilirsiniz. Çalışmaya http://www.serdardag.com.tr/teknolojinin-zararlari/ linkten erişebilirsiniz.
